Hơn 90% rạn san hô ở Việt Nam bị hủy hoại nghiêm trọng bởi nhiều nguyên nhân, trong đó các hóa chất gây hại trong kem chống nắng góp phần gây ra tình trạng này. Theo thống kê toàn cầu: 14.000 tấn kem chống nắng trôi ra biển mỗi năm; 82.000 hóa chất từ ​​các sản phẩm chăm sóc đang làm ô nhiễm biển. Rạn san hô Great Barrier của Úc và các vịnh Hawaii, Quần đảo Virgin thuộc Hoa Kỳ và Israel đặc biệt dễ tổn thương.

Một số thành phần chống nắng trong kem chống nắng có liên quan đến sự phá hủy rạn san hô. Hãy cùng M.O.C tìm hiểu ngay bên dưới nhé!

Ảnh hưởng đến rạn san hô thế nào?

Các rạn san hô khỏe mạnh là một trong những hệ sinh thái có giá trị trên Trái đất. Chúng cung cấp hàng tỷ đô la cho các dịch vụ kinh tế và môi trường như thực phẩm, du lịch. Tuy nhiên, hệ sinh thái san hô trên thế giới phải đối mặt với những mối đe dọa nghiêm trọng từ nhiều nguồn, bao gồm biến đổi khí hậu, đánh bắt không bền vững, ô nhiễm trên đất liền, phát triển ven biển, bệnh tật và các loài xâm lấn.

Các nhà khoa học cũng phát hiện rằng một số hóa chất có trong kem chống nắng và các sản phẩm chăm sóc sức khỏe khác đã và đang đe dọa các rạn san hô, ô nhiễm môi trường biển. Cụ thể như sau:

Gây hại hệ sinh thái biển: Oxybenzone và Octinoxate là những màng lọc tia UV phổ biến được tìm thấy trong nhiều loại kem chống nắng. Theo nghiên cứu, khi các hóa chất này trôi vào nước, gây hại phủ rộng cho hệ sinh thái biển.

Tác động đến rạn san hô: Oxybenzone và Octinoxate làm suy yếu và thậm chí giết chết các rạn san hô. Những hóa chất này có khả năng phá vỡ mối quan hệ cộng sinh giữa san hô, dẫn đến tình trạng căng thẳng và tẩy trắng san hô.

Độc hại đối với sinh vật biển: Oxybenzone tích tụ trong mô của sinh vật biển (như cá, cá heo, tảo xanh và nhím biển), tác động đến quá trình sinh sản và phát triển của chúng cũng như tác động tiêu cực đến chuỗi thức ăn dưới đại dương. Bên cạnh đó, các hạt nano cũng tích tụ trong môi trường và gây độc cho sinh vật biển.

Ô nhiễm dòng chảy: Người đi biển thoa kem chống nắng sẽ hòa vào nước, gia tăng ô nhiễm ven biển. Dư lượng kem chống nắng có thể chảy vào cống rãnh thoát nước, theo dòng chảy đổ ra sông, hồ, biển, càng lan rộng tình trạng ô nhiễm.

Tác động đến thực vật phù du: Một số hợp chất chống nắng có hại đến thực vật phù du, là những vi sinh vật quan trọng tạo thành nền tảng của chuỗi thức ăn biển.

Những thách thức phục hồi: Ngay cả khi các nỗ lực phục hồi san hô đang được tiến hành, việc sử dụng một số loại kem chống nắng gần các vườn ươm san hô có thể đưa các hóa chất độc hại vào môi trường và cản trở quá trình phục hồi.

Để bảo vệ các rạn san hô, một số khu vực và quốc gia đã cấm hoặc hạn chế bán hoặc sử dụng kem chống nắng có chứa Oxybenzone và Octinoxate. Khi chiểu được tác hại lâu dài (khó phục hồi), chúng ta sẽ biết cách lựa chọn dòng kem chống nắng an toàn với cả làn da và môi trường. Tại sao không?!

Hóa chất nào trong kem chống nắng gây hại?

Cần phải đọc bảng thành phần sản phẩm và nhận biết kem chống nắng bạn dự định mua có gây rủi ro cho môi trường hoặc sức khỏe hay không. Sau đây là một số hóa chất thường thấy trong kem chống nắng ảnh hưởng đến môi trường và sức khỏe, bạn nên tránh xa: 

Oxybenzone (benzophenone-3), Octinoxate (octyl methoxycinnamate), Benzophenone-1, Benzophenone-8, OD-PABA, Octocrylene, Homosalate, Paraben (ví dụ Methylparaben, Propylparaben), Phthalates.

Các loại Kem chống nắng Vật lý (gốc khoáng) có khả năng phân hủy sinh học khi không chứa nano làm hoạt chất ưu tiên. Thuật ngữ “không nano” biểu thị các hạt lớn hơn 100 nanomet, giúp an toàn hơn cho sinh vật biển so với các hạt “nano” nhỏ hơn 100 nanomet.

Tẩy trắng san hô và nguyên nhân là gì?

Tẩy trắng san hô xảy ra khi san hô mất đi màu sắc rực rỡ và chuyển sang màu trắng hoặc nhợt nhạt do mất đi tảo cộng sinh Zooxanthellae. Những loài tảo này cư trú trong các mô san hô và cung cấp các chất dinh dưỡng quan trọng thông qua quá trình quang hợp. 

Khi thoa kem chống nắng chứa các thành phần gây hại kể trên, các hoạt chất như oxybenzone có thể thấm vào nước và bị loại tảo Zooxanthellae và cả san hô hấp thụ. Những chất này chứa các hạt nano siêu nhỏ có thể phá vỡ chu kỳ sinh sản và phát triển của san hô, cuối cùng dẫn đến tẩy trắng san hô.

Ngay cả khi bạn không đi bơi sau khi thoa kem chống nắng, kem chống nắng vẫn có thể chảy xuống cống khi tắm. Đặc biệt, kem chống nắng dạng phun có thể vương một lượng lớn lên cát, và sau đó bị cuốn trôi vào đại dương.

Việc giải quyết các nguyên nhân tẩy trắng san hô đòi hỏi những nỗ lực toàn cầu nhằm giảm ô nhiễm, giảm thiểu biến đổi khí hậu và thúc đẩy các ý thức bền vững. 

Kem chống nắng nào an toàn với rạn san hô?

Kem chống nắng cho da dầu mụn hay da nhạy cảm được gọi là an toàn cho rạn san hô khi không chứa hóa chất gây nguy hiểm cho rạn san hô và sinh vật biển. Dĩ nhiên là cần danh sách các tiêu chí rõ ràng để bạn dễ dàng lựa chọn, chung tay bảo vệ rạn san hô nói riêng, môi trường biển nói chung. Cụ thể như sau:

• Kem chống nắng gốc khoáng: Hãy tìm loại kem chống nắng có chứa oxit kẽm hoặc titanium dioxide làm thành phần hoạt tính. Những khoáng chất này tạo thành một rào cản vật lý trên da, phản xạ và phân tán tia UV. Để giảm tác hại tiềm tàng đối với sinh vật biển, hãy sử dụng các công thức không chứa hạt nano siêu nhỏ.
• Công thức thân thiện với rạn san hô: Kem chống nắng an toàn cho rạn san hô không chứa các hóa chất oxybenzone và octinoxate, được biết là có hại cho rạn san hô. Đọc kỹ danh sách thành phần để đảm bảo không có hóa chất độc hại.
• Kem chống nắng phân hủy sinh học: Một số loại kem chống nắng được dán nhãn là có khả năng phân hủy sinh học, có nghĩa là chúng phân hủy nhanh hơn trong môi trường. Hãy trao đổi kỹ với thương hiệu bạn dự kiến mua để nhận biết ý thức tôn trọng cấu trúc da và môi trường của họ.
• Kháng nước: Chọn loại kem chống nắng có nhãn chống hoặc kháng nước để giảm lượng chống nắng bị trôi vào nước. Ngay cả khi kem chống nắng của bạn có khả năng chống nước, bạn vẫn nên thoa lại sau khi bơi hoặc đổ mồ hôi.
• Quang phổ rộng: Đảm bảo kem chống nắng có khả năng bảo vệ UVA và UVB, tức là quang phổ rộng. Đồng thời chọn chỉ số SPF phù hợp với nhu cầu và hoạt động của bạn.
• Sản phẩm thuần chay: Nếu phúc lợi động vật là mối quan tâm, hãy tìm loại kem chống nắng không độc hại. Một số loại kem chống nắng được sản xuất mà không thử nghiệm trên động vật.
• Thân thiện môi trường: Tìm kiếm các chứng nhận như “An toàn cho rạn san hô” hoặc “Thân thiện với môi trường” hoặc các tiêu chuẩn có liên quan khác. Hãy tìm loại kem chống nắng có bao bì thân thiện với môi trường, chẳng hạn như vật liệu có thể tái chế hoặc phân hủy sinh học.
• Uy tín thương hiệu: Điều tra các thương hiệu nổi tiếng với cam kết về tính bền vững và bảo vệ rạn san hô, môi trường. Kiểm tra các đánh giá và lời chứng thực để lấy phản hồi từ các khách hàng khác thông qua chứng chỉ, tiêu chuẩn hay Feedback.

Đặc điểm của kem chống nắng an toàn:

• Kem chống nắng tốt nhất hiện nay đáp ứng tiêu chí an toàn với làn da và môi trường, được sản xuất với các thành phần thân thiện cao với môi trường (được tổ chức FDA cấp phép), giảm thiểu tác động tiêu cực đến hệ sinh thái. Minh bạch, công khai trong cung cấp danh sách thành phần.
• Thành phần tự nhiên, phần lớn các bộ lọc UV nghiêng về khoáng chất. Tránh các hóa chất độc hại như Paraben, Cồn, Dầu khoáng và danh sách thành phần gây hại kể trên.
• Có khả năng kháng nước, quang phổ rộng (ngăn chặn cả UVA, UVB),…

Ngoài kem chống nắng, sự can thiệp của con người là chìa khóa để hồi sinh các rạn san hô và ngăn chặn sự hủy hoại trong tương lai. Nhặt rác trên bãi biển, giảm tiêu thụ nhựa, tuân thủ các hoạt động lặn và lặn có ống thở, có trách nhiệm, hỗ trợ pháp luật về các giải pháp khí hậu và đóng góp cho các mục đích xứng đáng. Đó là tất cả những việc mà chúng ta có thể thực hiện để bảo vệ và bảo tồn các hệ sinh thái san hô quý giá.