Tăng sắc tố là tình trạng phổ biến được đặc trưng bởi các đốm hoặc mảng da sẫm màu do sự gia tăng sản xuất melanin, sắc tố cung cấp màu sắc cho da. Những đốm này có nhiều tên gọi khác nhau bao gồm đốm nắng, đốm gan, đốm tàn nhang hay tăng sắc tố sau viêm (PIH), tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra.

Điều trị có thể gặp nhiều thách thức và tập trung vào các cơ chế khác nhau để ngăn chặn hoặc cản trở sản xuất melanin; phá vỡ và loại bỏ các tế bào sắc tố, tăng cường tốc độ thay mới tế bào da và giảm viêm.

Tăng sắc tố da là gì?

Tăng sắc tố đề cập đến sự gia tăng sắc tố có thể phát triển ở lớp ngoài cùng của da (biểu bì) và lớp dưới (hạ bì) do lượng melanin cao hơn nên tông màu da sẫm màu hơn. Đây là một tình trạng vô hại và tương đối phổ biến có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai ở bất kỳ độ tuổi nào. Tuy nhiên khiến chúng ta mất tự tin và sống cùng dài lâu nếu không phòng ngừa và điều trị đúng cách.

Tăng sắc tố có thể biểu hiện dưới nhiều hình thức khác nhau, trong đó phổ biến nhất là Nám, Đốm nắng và Tăng sắc tố sau viêm.

Nám da

Nám xuất hiện dưới dạng các mảng da màu nâu hoặc xám không đều, thường gặp nhất ở những vùng da tiếp xúc với ánh nắng – chẳng hạn như mặt, cổ và cánh tay.

Sự dao động hormone gây ra nám da thường xuất hiện trong thời kỳ mang thai hoặc kinh nguyệt, nhưng cũng có một yếu tố di truyền mạnh mẽ. Trong một nghiên cứu, hơn 40% bệnh nhân cho biết có người thân mắc bệnh da tương tự.

Sự phát triển của nám da cũng có thể được cho là do tiếp xúc với tia UVA, đó là lý do tại sao tình trạng da này được gọi là rối loạn lão hóa da do ánh nắng. Tia UVA kích thích các tế bào melanocytes trong da sản xuất nhiều melanin hơn, dẫn đến sự tích tụ của các tế bào sắc tố.

Tăng sắc tố sau viêm (PIH)

Khi da bị chấn thương hoặc tổn thương như cắt, bỏng, cắn côn trùng, nhiễm trùng hoặc trầy xước, da phản ứng bằng cách sản xuất nhiều melanin trong quá trình hồi phục. Điều quan trọng là xác định nguyên nhân gây viêm để có thể tìm cách điều trị phù hợp và ngăn chặn sự tiến triển, nếu không, các đốm thâm mụn hoặc thâm sẽ tồn tại tại ngay bị tổn thương sau khi lành.

Các nghiên cứu cho thấy rằng da có màu dễ bị PIH nhất do mức độ sắc tố cao hơn trong da của họ.

Đốm nắng

Đốm nắng, còn được gọi là đốm tuổi, đốm gan và tàn nhang nắng, là những tổn thương sắc tố phẳng, có màu nâu nhạt đến đen, phát triển trên bất kỳ khu vực da nào tiếp xúc thường xuyên với tia UVA gây hại của mặt trời. Để bảo vệ khỏi tổn thương ADN, da phản ứng bằng cách sản xuất quá mức melanin như một cơ chế bảo vệ. Đốm nắng là một dạng tổn thương do ánh nắng và nguy cơ gia tăng ung thư da.

Mặc dù tất cả các loại da và tông màu da đều có nguy cơ bị loại tăng sắc tố này, nhưng những người thuộc loại da I đến III theo thang điểm da Fitzpatrick có làn da nhạt đến trung bình, dễ bị tăng sắc tố này nhất.

Nguyên nhân gây tăng sắc tố

Tăng sắc tố xảy ra khi các kích thích bên trong hoặc bên ngoài như tiếp xúc với tia UV, tổn thương da, nhiễm trùng hoặc phản ứng viêm, kích thích các tế bào sản xuất melanin. Cơ chế hình thành giống nhau dù cho nguyên nhân tăng sắc tố da đến từ đâu.

Mụn trứng cá

Các tình trạng viêm da như mụn trứng cá làm tăng nguy cơ tăng sắc tố. Phản ứng viêm kích thích sản xuất melanin trong suốt quá trình hồi phục, để lại các vùng da tối màu sau khi tổn thương đã lành.

Sự đổi màu này xuất hiện dưới dạng đốm đen (thâm mụn) trên da màu và đỏ hơn ở các tông màu da sáng hơn. Việc loại bỏ nguyên nhân gây viêm nhanh chóng có thể làm giảm mức độ nghiêm trọng của tăng sắc tố da.

Lão hóa da

Theo thời gian, các yếu tố nội sinh như di truyền, hormone kết hợp với các yếu tố ngoại sinh như tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, các chất ô nhiễm gây hại cho da và đẩy nhanh quá trình lão hóa.

Các đốm nâu phát triển như một cơ chế bảo vệ da khỏi tổn thương thêm. Da tối màu, kém sắc hoặc xuất hiện các vết lốm đốm do sự thay đổi trong phân bố sắc tố melanin.

Nội tiết tố

Sự gia tăng hormone Progesterone và Estrogen thường xảy ra trong thời kỳ kinh nguyệt, mang thai hoặc mãn kinh. Từ đó làm tăng tổng hợp melanin, dẫn đến các vùng da bị tăng sắc tố.

Điều này cũng xảy ra đối với nám da. Các mảng da nâu xuất hiện quanh mắt, mũi và má, thường được gọi là “mặt nạ thai kỳ” do tình trạng này phổ biến ở phụ nữ mang thai. Tiếp xúc với tia UV thường xuyên làm tình trạng trở nên trầm trọng hơn.

Các nguyên nhân khác

Tăng sắc tố là triệu chứng phổ biến của một số tình trạng sức khỏe như ung thư; bệnh Addison, rối loạn nội tiết hiếm gặp; và Acanthosis Nigricans. Biểu hiện bằng các mảng da sẫm màu ở các nếp gấp của cơ thể. Một số loại thuốc cũng được biết đến là gây tăng sắc tố như thuốc chống viêm không steroid (NSAID), thuốc chống rối loạn thần kinh và Tetracycline.

Các phương pháp điều trị tăng sắc tố da

Có nhiều phương pháp điều trị và cải thiện tăng sắc tố da, M.O.C sẽ liệt kê các phương pháp phổ biến. Còn sự lựa chọn phụ thuộc vào tình trạng da, ngân sách của bạn.

Thuốc bôi ngoài

Có nhiều phương pháp điều trị bôi ngoài da có thể làm sáng hiệu quả các đốm đen trên da. Các liệu pháp đã được thiết lập bao gồm Corticosteroids, Hydroquinone, Tretinoin.

Kem Corticosteroid

Corticosteroid đã được chứng minh là hiệu quả trong việc điều trị tăng sắc tố nhưng đi kèm theo đó là các tác dụng phụ, đặc biệt là khi sử dụng lâu dài. Chúng thường được kết hợp với các phương pháp điều trị bôi ngoài da khác để giảm thiểu những vấn đề này cũng như tạo ra hiệu ứng hiệp đồng.

Corticosteroid giúp điều trị tăng sắc tố bằng cách ức chế phản ứng viêm của cơ thể, được cho là kích thích sản xuất melanin quá mức. Chúng cũng có thể co thắt mạch máu hiệu quả để giảm sưng và đau, thường đi kèm với viêm.

Kem Hydroquinone

Hydroquinone được coi là tiêu chuẩn vàng trong điều trị tăng sắc tố. Hydroquinone ức chế hoạt động của enzyme tyrosinase (enzyme cần thiết cho quá trình tổng hợp melanin).

Giống như Corticosteroid, Hydroquinone thường được kết hợp với các phương pháp điều trị bôi ngoài da khác để đạt được kết quả tối đa. Chẳng hạn như với Retinoid hoặc một trong nhiều quy trình chuyên nghiệp khác nhau để làm mờ đốm đen.

Trong một thử nghiệm nghiên cứu về nám so sánh một hợp chất làm trắng da chứa hydroquinone với giả dược, hydroquinone đã cho thấy sự cải thiện cao nhất tổng thể là 77%.

Kem Tretinoin

Kem tretinoin tương tác với các thụ thể trong nhân tế bào da để ngăn chặn việc giải phóng các chất trung gian viêm nhằm ngăn ngừa PIH (tăng sắc tố sau viêm) và tăng sắc tố kèm theo. Chất này có thể giảm sự xuất hiện của các đốm đen bằng cách tăng tốc độ thay mới tế bào da, giúp các tế bào khỏe mạnh và dần thay thế các tế bào tổn thương.

Bằng cách tăng cường sản xuất collagen nên cải thiện độ đàn hồi để làm da khỏe mạnh, loại bỏ các tế bào da chết và làm sạch mụn. Đồng thời ngăn ngừa sự hình thành của các tổn thương do mụn.

Trong một nghiên cứu về PIH trên da màu, tretinoin đã được chứng minh có khả năng làm sáng đáng kể các tổn thương PIH.

Chăm sóc da và lối sống

Để điều trị tăng sắc tố da hiệu quả, bạn cần xây dựng quy trình chăm sóc da cẩn thận và nhất quán. Dưới đây là các bước quan trọng:

Làm sạch đúng cách 

• Dùng sữa rửa mặt dịu nhẹ: Chọn sữa rửa mặt dịu nhẹ, không chứa cồn và các chất gây kích ứng. Rửa mặt 2-3 lần mỗi ngày (sáng, trưa, tối) để giữ da sạch sẽ và loại bỏ bụi bẩn, dầu thừa.
• Không chà xát mạnh: Khi rửa mặt, tránh chà xát mạnh mà hãy nhẹ nhàng massage để tránh làm tổn thương da.

Dùng sản phẩm chứa Retinol

Serum hoặc Kem dưỡng Retinol dùng vào buổi tối giúp kích thích sản xuất collagen và tăng cường tốc độ tái tạo tế bào da. Bắt đầu với nồng độ thấp (0.2% – 0.5%) để da làm quen dần rồi hẳn tăng dần nồng độ, tránh gây kích ứng da.

Dùng sản phẩm chứa Vitamin C

Sử dụng Serum chứa vitamin C thế hệ mới EAA vào buổi sáng để làm sáng da và giảm thiểu sự xuất hiện của các đốm đen. Vitamin C cũng giúp bảo vệ da khỏi tác hại của tia UV và các gốc tự do.

Cấp ẩm đủ cho da

Kem dưỡng ẩm với thành phần Pentavitin hoặc HA giúp da mềm mại và cân bằng độ ẩm. Chọn kem dưỡng ẩm không chứa chất gây bít tắc lỗ chân lông và silicone.

Thoa kem chống nắng hàng ngày

Thoa kem chống nắng hàng ngày với SPF ít nhất 40 để bảo vệ da khỏi tia UVA và UVB. Thoa lại kem chống nắng sau mỗi 2-3 giờ khi tiếp xúc với ánh nắng lâu nhằm bảo toàn khả năng chống UV hiệu quả.

Chế độ dinh dưỡng, sinh hoạt

• Ăn uống cân bằng: Bị tăng sắc tố da nên uống gì? Không gì cao siêu cả, chỉ cần duy trì chế độ ăn uống giàu vitamin và khoáng chất, đặc biệt là các loại thực phẩm chứa nhiều vitamin C và E.
• Uống đủ nước: Đảm bảo uống đủ từ 1.5 lít nước hàng ngày để giữ cho da đủ ẩm và khỏe mạnh. Bạn nên uống nước vào các thời điểm trong ngày: Sau khi thức dậy, trước khi ăn sáng, sau ăn trưa, sau tập thể dục, trước khi đi ngủ, khi cảm thấy khát.

Phương pháp xâm lấn da

Nếu da của bạn không “xi nhê” với các phương pháp điều trị kể trên, bạn có thể tham khảo ý kiến bác sĩ da liễu để điều trị với công thức mạnh hơn, chọn phương pháp điều trị khác hoặc sử dụng liệu pháp ba thành phần. Tất cả tùy thuộc vào loại da và mức độ nghiêm trọng.

Các phương pháp điều trị xâm lấn thường được sử dụng cùng với liệu pháp bôi thoa ngoài da để đạt được kết quả tối ưu.

Lột da hóa học (Peel)

Peel da đúng cách có thể loại bỏ hiệu quả tăng sắc tố. Hoạt động theo cơ chế loại bỏ tế bào chết nhiều lớp da để thúc đẩy da đều màu, mịn màng hơn và melanin phân bố đều hơn. Điều này cũng kích thích sản xuất collagen để làm da đầy đặn và khỏe mạnh.

Lột da hóa học cho điều trị tăng sắc tố mang lại sự linh hoạt và nhiều lựa chọn. Chúng có thể có ở các mức độ bề mặt hoặc trung bình sử dụng nhiều loại hóa chất lột da khác nhau như Glycolic Acid, Salicylic Acid và Trichloroacetic Acid (TCA).

Mỗi loại hóa chất peel da có những đặc điểm và lợi ích riêng, và chúng có thể được kết hợp với các phương thức điều trị khác để đạt hiệu quả tối ưu hơn.

Laser

Có nhiều loại phương pháp điều trị bằng laser bao gồm laser bào mòn và không bào mòn, cũng như laser phân đoạn và không phân đoạn. Laser bào mòn loại bỏ các lớp trên cùng của da; laser không bào mòn sử dụng nhiệt để thâm nhập vào mô da và kích thích sản xuất collagen.

Laser không phân đoạn nhắm vào toàn bộ bề mặt điều trị trong khi laser phân đoạn chỉ tập trung vào một phần da tại một thời điểm.

Trong danh mục này cũng có liệu pháp ánh sáng xung mạnh (IPL) cũng khá hiệu quả đối với da bị tổn thương do tia cực tím và đặc biệt là nám. IPL cũng được sử dụng trong liệu pháp kết hợp với laser ruby phân đoạn Q-switched.

Những phương pháp điều trị này đã được chứng minh là hiệu quả, nhưng kết quả sẽ khác nhau tùy thuộc vào cơ địa và tình trạng của từng người hoặc tay nghề của cơ sở điều trị.

Mài da vi điểm (Microdermabrasion) 

Mài da vi điểm cung cấp một lựa chọn thay thế cho các kỹ thuật xâm lấn hơn và được coi là một quy trình tái tạo bề mặt da bề mặt.

Quy trình này liên hoạt động theo cơ chế áp các đầu kim cương hoặc phun các tinh thể lên mặt để nhẹ nhàng tẩy tế bào chết và làm mịn lớp ngoài cùng của da. Đồng thời khắc phục màu da không đều và giảm sự xuất hiện của các đốm tăng sắc tố.

Mài da vi điểm cải thiện từ nhẹ đến trung bình bằng cách giảm sắc tố da cũng như tăng cường sản xuất collagen. Vì chỉ điều trị lớp bề mặt da, kết quả thường nhẹ, tuy nhiên, với các buổi điều trị lặp lại, da sẽ cải thiện nhiều hơn.

Phòng ngừa tăng sắc tố

Mặc dù không phải lúc nào cũng có thể tránh được tăng sắc tố, nhưng có những bước cụ thể bạn có thể thực hiện để giảm thiểu nguy cơ phát triển các đốm đen và tránh làm tình trạng tăng sắc tố hiện có trở nên trầm trọng hơn.

Sử dụng kem chống nắng

• Kem Chống Nắng SPF 40 trở lên: Bôi kem chống nắng hàng ngày với chỉ số SPF ít nhất 40, ngay cả khi trời mát hoặc mưa. Hãy chắc chắn rằng kem chống nắng bảo vệ da khỏi cả tia UVA và UVB.
• Thoa lại Kem Chống Nắng: Thoa lại kem chống nắng mỗi 2-3 giờ khi bạn ở ngoài trời lâu hoặc sau khi bơi hoặc đổ mồ hôi.

Tránh tiếp xúc trực tiếp với UV quá lâu

• Hạn chế thời gian ngoài trời: Cố gắng tránh ra ngoài từ 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều khi cường độ UV mạnh.
• Mặc trang phục chống nắng: Trường hợp cần đi ra ngoài, bạn cần đội nón rộng vành, đeo kính râm và mặc áo dài tay để bảo vệ da khỏi ánh nắng mặt trời.

Giữ vệ sinh da mặt

• Không chạm vào mặt: Tránh nặn mụn hoặc chạm vào các tổn thương trên da như vết cắt, trầy xước, vì điều này có thể làm lây lan vi khuẩn, gây kích ứng và viêm, tăng nguy cơ tăng sắc tố.
• Rửa tay sạch: Rửa tay trước và sau khi sử dụng bất kỳ sản phẩm chăm sóc da nào để giảm thiểu vi khuẩn.

Điều trị và kiểm soát viêm da

• Ngừa viêm da: Điều trị nhanh chóng các tình trạng gây viêm da như mụn trứng cá, trầy xước, côn trùng đốt để ngăn ngừa sự phát triển của tăng sắc tố.
• Dùng sản phẩm dịu nhẹ: Chọn các sản phẩm chăm sóc da nhẹ nhàng, không chứa cồn và các chất gây kích ứng mạnh.

Cải thiện tăng sắc tố có thể gặp nhiều thách thức và thường bao gồm nhiều phương pháp điều trị kết hợp để đạt hiệu quả tốt hơn. Liệu pháp đầu tiên bao gồm điều trị da tăng sắc tố hiện có và ngăn ngừa tổn thương thêm bằng cách sử dụng kem chống nắng.

Kem dưỡng Retinol hữu cơ M.O.C sở hữu đến 09 thành phần trắng da trứ danh Niacinamide 5%, Alpha-Arbutin, GIGAWHITE (tổ hợp 07 Chiết xuất Trắng da đạt chuẩn Organic vùng núi cao Alps Thuỵ Sĩ) tham gia ức chế quá trình tạo sắc tố melanin ngăn chặn hình thành đốm nâu, tăng cường độ trắng sáng tự nhiên, mang lại làn da rạng rỡ, đều màu. Retinol hữu cơ có chứng nhận Ecocert tác động đa cơ chế trên Retinol receptor (CRABP-II), tăng cường tổng hợp Collagen tuýp I và giảm MMP 1 (gây phân huỷ protein, đặc biệt là collagen), thúc đẩy sản sinh tế bào mới, trẻ hóa da và phục hồi lớp biểu bì khỏe khoắn, mịn màng, săn chắc.