Không nhìn thấy được bằng mắt thường nên tia UV âm thầm tàn phá làn da, làm đứt gãy mạng lưới Collagen-Elastin nhằm cướp đi thanh xuân tươi trẻ của bao chị em. Để lại hậu quả là những nếp nhăn, rãnh cười, sạm nám, tàn nhang lì lợm đuổi mãi chẳng đi. Đó chỉ là bề nổi bạn thường nghe, nhưng sự thật chìm nghỉm ít ai nhắc đến là nguy cơ cao nhất – Ung thư da. Không bộc phát tức thì để chúng ta phòng tránh mà từ từ hủy hoại bên trong, khiến chị em chẳng kịp trở tay. Muốn đối phó cần hiểu rõ  “kẻ thù nhan sắc”. Vậy tia UV là gì, tia UV làm tăng nguy cơ ung thư da ra sao? Cùng M.O.C tìm hiểu ngay kẻo trễ!

Tia UV là gì? Các loại tia UV

Mặt trời phát ra 3 loại năng lượng khác nhau xuống Trái đất, bao gồm:

• Bức xạ hồng ngoại có bước sóng dài nhất nhưng năng lượng thấp nhất từ 760nm đến 1mm so với các tia còn lại phát ra từ mặt trời, cảm nhận thông qua tỏa nhiệt lượng, làm ấm. 
• Ánh sáng khả kiến có bước sóng từ 380nm đến 760nm còn gọi là ánh sáng mặt trời, có thể nhìn thấy được. Màu nắng vàng rực rỡ chính là loại tia này đây.
• Tia UV (Ultraviolet) còn được gọi tia tử ngoại, tia cực tím có bước sóng từ 100nm đến 380nm không thể nhìn thấy bằng mắt thường hoặc cảm nhận được. Khi nói đến chống nắng, chúng ta cần nghĩ đến tia UV chứ không phải nhiệt độ hay màu nắng!

Dẫu cho trời râm mát, mưa gió thì anh UV vẫn xuất hiện đều đều từ 6h – 18h (UVA) và từ 10h – 16h (UVB). Bấy lâu cứ tưởng màu nắng vàng chói chang ấm áp kia là ảnh. Ai có dè đâu là 2 thằng đệ chung “Mẹ” Mặt Trời. Âm thầm phá hủy tế bào, sạm nám da mà chị em nào hay biết. Cứ tưởng ở lì trong nhà, trong văn phòng thì tránh được anh ấy. Nhưng kỳ thực, tuyệt chiêu của anh UV có thừa. 

Khi xem xét tác hại của tia UV đối với môi trường & sức khỏe con người, chúng được chia thành 3 loại mà ai cũng quen tên nhưng lạ mặt như sau:

• Tia UVA (A= Aging: Lão hóa) có bước sóng dài từ 320nm – 400nm, tia UV có thể xuyên qua những gì? Cửa kính, khẩu trang mỏng, phản chiếu mặt phẳng (nước, tuyết, cát,…) đến da, xâm nhập tận sâu trung – hạ bì gây thoái hóa đứt gãy mạng lưới Collagen-Elastin, nhăn nheo, đốm nâu, chảy xệ. Đây cũng là hung thủ chính đứng đằng sau căn bệnh ung thư da quái ác với 95% khả năng gây bệnh. 
• Tia UVB (B=Burn: Cháy) có bước sóng ngắn khoảng 290nm – 320nm, chỉ khoảng 5% tia UVB lọt qua tầng khí quyển do phần còn lại được tầng ozon hấp thu, và tiếp tục được các đám mây phản xạ.
• Tia UVC (C=Cancer: Ung thư) có bước sóng ngắn nhất trong 3 tia khoảng 200nm – 280nm còn được gọi là sóng ngắn hoặc sóng tiệt trùng. Loại tia cực nguy hiểm này bị tầng Ozon chặn lại hoàn toàn, tuy nhiên, tầng ozon đã có một số lỗ thủng, bị suy giảm nhiều nên khó tránh khỏi tia UVC (và cả UVB) lọt xuống trái đất, tăng nguy cơ ung thư da nhiều lần.

Chỉ số tia UV bao nhiêu là có hại?

Để đo mức độ bức xạ của tia UV đến bề mặt trái đất, Tổ chức Y tế Thế giới đã nghiên cứu và đưa ra các tiêu chuẩn tính chỉ số UV theo thang điểm. Thang điểm sẽ cho biết mức độ bức xạ của tia UV đang là bao nhiêu để đánh giá những ảnh hưởng và độc hại. Thang điểm có điểm bắt đầu là 0 và không có giới hạn kết thúc, tức là có thể tăng tới vô cực. Tuy nhiên, các thực nghiệm thực tế ghi nhận mức cao nhất thường đạt trên dưới 11 điểm, và được xem là mức gây hại cực đoan.

Tiếp xúc với bức xạ UV là tác nhân chính khiến các tế bào da trở thành tế bào ung thư. Hầu hết tất cả các bệnh ung thư da (khoảng 99% ung thư da không phải khối u ác tính và 95% khối u ác tính) là do tiếp xúc quá nhiều với tia UV. Theo EPA – Cơ quan Bảo vệ Môi trường của Mỹ, chỉ số UV (UV index) dưới 2 là thấp, làn da tiếp xúc tia UV có chỉ số từ 8 – 10 trong 25 phút gây bỏng da, riêng chỉ số UV 11+ cực kỳ nguy hiểm với nguy cơ tổn thương da, bỏng mắt nếu tiếp xúc khoảng 15 phút mà không được bảo vệ.  Cách đơn giản nhất để giảm nguy cơ ung thư da là sử dụng biện pháp chống nắng khi chỉ số UV từ 3 trở lên. Khi tia cực tím từ 3 trở lên, nó đủ mạnh để làm tổn thương da.

Tia UV là gì thì hiểu rõ còn chúng gây ung thư da ra sao?

Tia UV có tác dụng gì? Không thể phủ nhận khả năng ứng dụng của tia UV trong đời sống như kích hoạt vitamin D, khử khuẩn nước/không khí, máy hơ móng gel, điều trị các bệnh về da,…thì chúng vẫn nguy hiểm khi lão hóa sớm, hỏng cấu trúc ADN tế bào nếu không được bảo vệ khỏi bức xạ tia cực tím đúng cách. Trường hợp cơ thể không thể sửa chữa tổn thương này, tế bào có thể bắt đầu phân chia và phát triển một cách mất kiểm soát. Sự phát triển này có thể tạo thành một khối u. Bức xạ UV được tạo thành từ các tia UVA và UVB có thể xuyên qua da và gây tổn thương vĩnh viễn, góp phần gây ra ung thư hắc tố và các bệnh ung thư da khác, cháy nắng, lão hóa da và tổn thương mắt:

• UVA xâm nhập sâu vào lớp trung – hạ bì gây ra tổn thương di truyền cho tế bào, lão hóa (nếp nhăn, đậm màu vết thâm, chảy xệ, sạm nám) và ức chế miễn dịch.
• UVB xâm nhập vào lớp trên cùng của da (biểu bì) gây tổn thương các tế bào, là nguyên nhân gây ra cháy nắng – một yếu tố làm tăng nguy cơ ung thư da, đặc biệt là khối u ác tính.

Có lẽ chúng ta thường không biết rằng sự tàn phá đã bắt đầu rất lâu từ trước khi xuất hiện những dấu hiệu của cháy nắng hay rám da. Bạn hãy nhớ rằng các tổn thương tế bào sẽ chỉ tích lũy ngày một nhiều hơn và không mất đi theo thời gian. Trong khi đó, cơ thể lại không có khả năng tự phục hồi các ADN thương tổn. Đây một lưu ý vô cùng quan trọng nhưng thường dễ bị bỏ qua. Tin tốt lành, không bao giờ là quá muộn để giảm thiểu rủi ro, hãy thoa kem chống nắng hàng ngày ngay từ bây giờ.

Tham khảo Kem chống nắng M.O.C với tính năng 3in1 chống UVA/UVB, Trắng da, Nâng tone sáng mịn tại đây.

Dấu hiệu nhận biết ung thư da do tia UV

Cũng như tất cả các loại ung thư khác, ung thư da nếu được phát hiện sớm có thể điều trị ngay từ lúc khối u còn nhỏ, chưa gây hại hoặc chưa chuyển sang ác tính. Vì thế phát hiện sớm là việc rất quan trọng. Dấu hiệu để có thể nhận biết sớm thường là:

• Những đốm màu xuất hiện trên da hoặc vết mụn đậm màu, không rõ nguyên nhân
• Các vệt màu hoặc đốm này có thể phát triển lớn dần sau 1 thời gian
• Một điểm đã thay đổi kích thước, hình dạng, màu sắc hoặc kết cấu
• Vết loét không lành trong vài tuần hoặc ngứa hoặc chảy máu

Nếu có những dấu hiệu này thì bạn không nên coi thường hay chủ quan mà cần thăm khám đầy đủ để phát hiện sớm vấn đề. Bạn cũng nên thường xuyên kiểm tra cơ thể vì không phải lúc nào các đốm màu cũng xuất hiện ở nơi dễ thấy. 

Ung thư da đôi khi có thể xảy ra trên các bộ phận không tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời, chẳng hạn ở các vị trí khuất tầm nhìn như lòng bàn chân, kẽ ngón tay, ngón chân và da phía dưới móng tay. Bạn nên cởi bỏ hoàn toàn quần áo, và thực hiện kiểm tra trong điều kiện ánh sáng đảm bảo. Đối với những vị trí khó quan sát như lưng và da đầu hãy dùng gương để soi hoặc nhờ người thân kiểm tra giúp.

Các yếu tố ảnh hưởng đến cường độ tia UV

Cường độ của tia UV thường sẽ bị ảnh hưởng bởi các yếu tố gồm địa lý, độ cao, mùa trong năm, giờ trong ngày, sự phản xạ.

Theo địa lý

Ở những vùng gần xích đạo, tia nắng chiếu xuống trái đất theo phương thẳng đứng nên ít bị khuếch tán hơn trong bầu khí quyển, do đó, nếu bạn sống ở các nước cận xích đạo thì dùng kem chống nắng quanh năm để chống lại tia UV là không thể thiếu. Kem chống nắng hiện nay phổ biến như vật dụng hàng ngày. Các sản phẩm chăm sóc da cũng rất đa dạng để chiều theo mọi nhu cầu của chị em, có kem chống nắng kiềm dầu, kem chống nắng cho da nhạy cảm, chị em không cần phải lo lắng không tìm được cho mình sản phẩm phù hợp và hiệu quả. Hãy nhớ thoa kem chống nắng mỗi 2-3 giờ để cho kết quả bảo vệ tốt nhất nàng nhé.

Theo độ cao

Càng lên cao thì không khí càng loãng, nên bầu khí quyển cũng hấp thụ ít bức xạ UV hơn. Chị em lưu ý là cường độ UV tăng 10% -12% cứ mỗi 1000 mét lên cao hơn.

Theo mùa trong năm

Chắc chắn là chúng ta cảm nhận được ánh nắng mặt trời rõ rệt nhất vào mùa hè, và đây cũng là mùa có bức xạ UV cao nhất. Khi đến mùa đông, lượng bức xạ thường giảm xuống thấp hơn, nhưng không có nghĩa là da được an toàn, bởi vì như bạn thấy đó chúng vẫn tồn tại vô hình và âm thầm phá hủy các tế bào khi bạn lơ là cảnh giác không bảo vệ làn da kỹ càng.

Theo sự phản xạ

Một lưu ý nữa đến bạn là các mặt phẳng có thể phản chiếu được như tuyết, bọt biển và cát khô sẽ làm tăng mức độ bức xạ UV. Các tỷ lệ là 50 đến 88% với tuyết, 25 đến 30% với bọt biển và 15 đến 18% với cát khô. Bạn có lẽ cần bảo vệ da kỹ càng hơn nữa trong các điều kiện này.

Nhận biết mức bức xạ UV tại khu vực của bạn

Để giúp bạn có cách bảo vệ làn da tốt nhất, mách bạn 3 cách nhận biết bức xạ UV rất đơn giản tại nơi bạn sống với: dự báo thời tiết trên zalo gửi cho bạn thống báo mỗi ngày trên điện thoại, hoặc bạn có thể dùng các app UV Lens hay SunSmart.

Zalo thì gần như ai cũng có và cũng quen thuộc, miễn phí và dùng thường xuyên. Ứng dụng cung cấp dự báo thời tiết, chỉ số UV cả 7 ngày trong tuần cho 63 tỉnh thành. Tra cứu và thông báo đều tiện lợi, nhưng sẽ không có các tính năng lời nhắc tiện ích.

UVLens trong khi đó cung cấp thêm một số ưu điểm như hiển thị mức độ bức xạ theo giờ và vị trí hiện tại, giúp bạn chọn thời điểm ra ngoài an toàn nhất với da. Ngoài ra còn có tính năng rất thú vị cho phép bạn nhập các thông tin về giới tính, độ tuổi, màu da…để gợi ý những cách chống nắng phù hợp. Bạn cũng có thể nhập chỉ số SPF đang dùng để được nhắc giờ cần thoa thêm kem. 

SunSmart có cả trên Android và IOs, dễ dàng để tải và sử dụng. Bạn sẽ được nhắc nhở về thời gian cần bảo vệ da trước ánh nắng trong ngày, lời nhắc thoa lại kem sau mỗi 2 giờ và dự báo nhiệt độ 4 ngày gần nhất. Hạn chế của ứng dụng này chỉ có ngôn ngữ tiếng Anh, chưa phổ biến với người dùng Việt.

Trên đây là tất tần tật những gì nàng cần biết về tia UV, những thông tin sẽ giúp nàng hiểu rõ hơn về tác hại khôn lường của tia UV – kẻ thù thầm lặng của làn da và sức khỏe. Hy vọng rằng sau bài viết nàng sẽ có cho mình những cách chống nắng, bảo vệ làn da toàn diện nhất để không bao giờ phải lo lắng về nỗi ám ảnh mang tên UV nhé!

Nếu có bất kỳ thắc mắc nào về da, vui lòng liên hệ để Dược Sĩ M.O.C tư vấn miễn phí cho bạn nhé!
Hotline (Zalo): 0933 79 2425 

Fanpage: M.O.C Vietnam

Youtube: M.O.C Vietnam