Đối với nhiều người như nhân viên văn phòng, phụ nữ nội trợ hay người kinh doanh online, việc đeo khẩu trang thường xuyên trong thời tiết nắng nóng có thể khiến da xuất hiện các vấn đề khó chịu. Một trong số đó là viêm da tiếp xúc do khẩu trang, tình trạng da bị kích ứng, mẩn đỏ khi da phản ứng với việc đeo khẩu trang lâu ngày dưới nhiệt độ cao. Bài viết này, dưới góc nhìn của dược sĩ, sẽ giúp bạn hiểu rõ viêm da tiếp xúc là gì, triệu chứng và nguyên nhân do khẩu trang mùa nóng, cách khắc phục và phòng tránh, cũng như giải đáp thắc mắc về việc lây lan của bệnh lý da liễu này.

Viêm da tiếp xúc là gì?

Viêm da tiếp xúc (Contact Dermatitis – CD) là một phản ứng viêm của da khi tiếp xúc trực tiếp với một tác nhân gây kích ứng hoặc dị ứng. Biểu hiện thường là vùng da tiếp xúc bị phát ban đỏ, ngứa ngáy và có thể kèm theo rát bỏng. Có hai dạng chính của viêm da tiếp xúc: Viêm da tiếp xúc kích ứng và Viêm da tiếp xúc dị ứng.

✅ Viêm da tiếp xúc kích ứng: Chiếm khoảng 80% trường hợp, xảy ra khi da bị tổn thương do tiếp xúc với chất kích thích như xà phòng, chất tẩy, hóa chất mạnh mà không liên quan đến đáp ứng miễn dịch. Triệu chứng thường xuất hiện nhanh, ngay sau khi tiếp xúc với tác nhân ở nồng độ cao, gây đỏ, rát, khô ráp tại chỗ. Đeo khẩu trang trong thời gian dài, nhất là khi trời nóng bức, có thể tạo tác động cơ học và môi trường bí bách làm da bị kích ứng dạng này.

✅ Viêm da tiếp xúc dị ứng: Xảy ra khi da phản ứng quá mẫn (dị ứng) với một chất nào đó. Phản ứng thường chậm, xuất hiện sau 1-2 ngày từ khi tiếp xúc với dị nguyên. Ví dụ dị ứng với nhựa cao su, kim loại nickel, chất bảo quản hay hương liệu tổng hợp,…Triệu chứng viêm da dị ứng thường rõ rệt hơn, có thể nổi mụn nước, sưng nề tại vùng da dính dị nguyên. Nếu bạn từng đeo một loại khẩu trang nào đó và vài ngày sau mới thấy da nổi mẩn ngứa thì có thể đó là viêm da tiếp xúc dị ứng với thành phần của khẩu trang.

Hiện tượng “maskne” (mụn do khẩu trang) cũng thường được nhắc đến khi nói về các vấn đề đeo khẩu trang bị viêm da. Maskne là từ ghép giữa “mask” và “acne”, chỉ tình trạng mụn trứng cá hình thành hoặc nặng hơn do đeo khẩu trang lâu. Đây là một dạng mụn cơ học, thường xuất hiện ở vùng má, cằm, nơi khẩu trang che phủ. Maskne không phải là viêm da tiếp xúc, nhưng do cùng nguyên nhân da bị bí, ma sát và ẩm nóng, nhiều người dễ nhầm lẫn hai tình trạng này với nhau. Vì vậy, cần phân biệt: Mụn maskne là các nốt mụn trứng cá (mụn đầu trắng, mụn viêm) nổi do bí tắc lỗ chân lông; còn viêm da tiếp xúc là dạng phát ban đỏ, kích ứng hoặc dị ứng với các yếu tố từ khẩu trang.

Triệu chứng viêm da tiếp xúc do khẩu trang

Khi bị viêm da tiếp xúc do khẩu trang, làn da sẽ xuất hiện các triệu chứng điển hình trên vùng da mang khẩu trang. Triệu chứng có thể khởi phát trong hoặc ngay sau khi đeo khẩu trang thời gian dài, hoặc muộn hơn một chút (vài giờ đến một vài ngày, nếu là phản ứng dị ứng chậm). Dưới đây là những đặc điểm thường gặp:

✅ Mẩn đỏ và phát ban: Vùng da tiếp xúc với khẩu trang (sống mũi, má, cằm, sau tai nơi quai đeo) thường đỏ ửng hoặc nổi mẩn. Ranh giới vùng đỏ có thể rõ hoặc không, kèm theo cảm giác nóng rát nhẹ. Da có thể khô ráp, bong nhẹ ở những chỗ chịu ma sát nhiều. Một số trường hợp da có các vết hằn do tì đè của khẩu trang gây đỏ da kéo dài.

✅ Ngứa ngáy, khó chịu: Cảm giác ngứa là rất phổ biến, nhất là khi bạn đổ mồ hôi nhiều dưới khẩu trang. Mồ hôi và độ ẩm cao làm da càng ngứa hơn. Nhiều người mô tả cảm giác châm chích hoặc rát nhẹ trên vùng da bị ảnh hưởng.

✅ Mụn nước nhỏ hoặc sần: Trong viêm da tiếp xúc (đặc biệt là dạng dị ứng), da có thể xuất hiện các mụn nước li ti, đôi khi rỉ dịch hoặc đóng mài vảy. Các mụn nước này thường mọc ngay trên nền da đỏ, ngứa; khi vỡ có thể hơi chảy dịch vàng và khô lại tạo thành vảy. Nếu nhiễm khuẩn phụ, dịch có thể hóa mủ.

✅ Sưng nhẹ và đau rát: Ở trường hợp nặng hơn, vùng da viêm có thể sưng phù lên một chút, nhất là quanh mí mắt hoặc má. Da sờ vào thấy nóng, có cảm giác đau rát rõ rệt khi chạm vào hoặc khi rửa mặt. Triệu chứng sưng, phù thường gặp hơn trong phản ứng dị ứng mạnh.

Nhìn chung, hình ảnh viêm da tiếp xúc dị ứng do khẩu trang thường cho thấy vùng da đỏ, có thể có mụn nước và hơi sưng tấy. Trong khi đó, viêm da tiếp xúc kích ứng thường chỉ là da đỏ khô, ngứa rát, không có mụn nước lan tỏa. Nếu bạn tìm hình ảnh viêm da tiếp xúc dị ứng trên internet, bạn sẽ thấy những trường hợp nặng có thể bị đỏ da kèm mụn nước, đóng vảy trên diện rộng. Tuy nhiên không phải ai cũng bị nặng như vậy, đa phần các trường hợp viêm da do khẩu trang mùa nóng chỉ ở mức độ nhẹ đến trung bình, với các triệu chứng khu trú và thuyên giảm khi được chăm sóc đúng cách.

Ngoài ra, như đã đề cập, maskne (mụn do khẩu trang) cũng là một vấn đề da phổ biến khi đeo khẩu trang. Người bị maskne sẽ thấy mụn trứng cá (mụn đầu trắng, đầu đen, mụn viêm nhỏ) nổi nhiều hơn ở vùng cằm, quanh miệng và má, trùng với vùng đeo khẩu trang. Maskne có thể đi kèm viêm da tiếp xúc hoặc xảy ra riêng lẻ. Do đó, nếu bạn thấy vừa nổi mụn vừa đỏ rát da khi đeo khẩu trang, có thể bạn đang gặp đồng thời cả maskne lẫn viêm da tiếp xúc kích ứng. Việc phân biệt đúng giúp lựa chọn cách xử lý phù hợp (trị mụn khác với trị viêm da dị ứng).

Nguyên nhân viêm da tiếp xúc do khẩu trang

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng viêm da tiếp xúc khi đeo khẩu trang, đặc biệt trong điều kiện mùa nắng nóng. Dưới đây là những yếu tố chính cần lưu ý:

✅ Thời tiết nóng ẩm và mồ hôi: Vào mùa nóng, da mặt thường xuyên đổ mồ hôi khi đeo khẩu trang. Khẩu trang tạo một không gian kín khiến mồ hôi và nhiệt ứ đọng, bí bách trên da. Làn da bị ẩm ướt kéo dài sẽ làm hàng rào bảo vệ da suy yếu, các chất kích thích dễ thâm nhập gây viêm. Nghiên cứu cho thấy đeo khẩu trang nhiều hơn 4 giờ mỗi ngày làm tăng đáng kể nguy cơ các phản ứng bất lợi trên da do tăng nhiệt độ và độ ẩm da dưới khẩu trang. Nói cách khác, mồ hôi + nóng + thời gian đeo lâu là công thức dễ dẫn đến viêm da tiếp xúc. Đặc biệt ở người có sẵn cơ địa viêm da cơ địa hay da nhạy cảm, môi trường ẩm nóng này càng dễ gây bùng phát viêm da.

✅ Ma sát và áp lực cơ học: Khẩu trang (đặc biệt là khẩu trang chật) gây cọ xát liên tục lên da ở sống mũi, má, cằm và sau tai. Lực ma sát này có thể làm tổn thương lớp sừng vốn là lớp bảo vệ ngoài cùng của da, từ đó kích hoạt phản ứng viêm. Bạn có thể nhận thấy sau một ngày dài đeo khẩu trang, vùng da sống mũi hay tai có vết hằn đỏ; nếu tình trạng này lặp lại hàng ngày, da sẽ dần bị viêm mãn tính. Cọ xát kết hợp với mồ hôi cũng là yếu tố khiến da bị kích ứng nhiều hơn. Thậm chí, sự ma sát có thể làm bùng phát các bệnh da có sẵn: Ví dụ người bị vảy nến hoặc bạch biến có thể bị tổn thương (hiện tượng Koebner) đúng chỗ dây khẩu trang ma sát. Ngoài ra, phần gọng kim loại ở mũi khi ép chặt cũng gây áp lực liên tục, góp phần gây đỏ và đau da vùng sống mũi.

✅ Chất liệu và hóa chất trong khẩu trang: Một số trường hợp viêm da tiếp xúc do khẩu trang đến từ phản ứng dị ứng với thành phần cấu tạo khẩu trang. Khẩu trang y tế và khẩu trang vải có thể chứa nhiều loại hoá chất trong quá trình sản xuất. Ví dụ: Cao su và nhựa trong dây đeo có thể chứa phụ gia cao su (thiuram, carbamate) – đây là chất có thể gây dị ứng da. Kim loại nickel trong thanh nẹp mũi của khẩu trang y tế cũng được ghi nhận là nguyên nhân gây viêm da tiếp xúc dị ứng ở một số người. Chưa kể, chất bảo quản và khử trùng như formaldehyde, các chất diệt khuẩn có thể tồn dư trong khẩu trang dùng một lần. Khẩu trang vải thời trang nhiều màu sắc sặc sỡ cũng tiềm ẩn nguy cơ vì thuốc nhuộm vải (như Disperse Blue) và các hóa chất hoàn tất có thể còn lưu trong sợi vải. Những hóa chất này tiếp xúc lâu với da mồ hôi có thể thấm qua da và gây phản ứng dị ứng ở người nhạy cảm.

✅ Khẩu trang kém chất lượng, không rõ nguồn gốc: Việc sử dụng khẩu trang không đảm bảo (ví dụ khẩu trang vải nhuộm màu trôi nổi, khẩu trang y tế giả) có thể làm tăng nguy cơ viêm da. Lý do là các sản phẩm kém chất lượng thường chứa tạp chất hoặc hóa chất độc hại vượt mức cho phép. Đã có ghi nhận trường hợp viêm da tiếp xúc do sử dụng khẩu trang không rõ xuất xứ. Do đó, lựa chọn khẩu trang an toàn, đạt chuẩn là rất quan trọng.

✅ Sử dụng khẩu trang chưa đúng cách: Một số thói quen hằng ngày cũng góp phần gây viêm da do khẩu trang:

• Đeo khẩu trang quá lâu không thay: Khẩu trang dùng suốt cả ngày mà không thay mới sẽ tích tụ rất nhiều mồ hôi, dầu nhờn, vi khuẩn. Lớp lót bên trong ẩm bẩn đó cọ xát vào da dễ gây kích ứng và nhiễm khuẩn.
• Xịt cồn hoặc chất khử trùng lên khẩu trang: Nhiều người có thói quen xịt cồn để “tái sử dụng” khẩu trang dùng một lần. Việc này vô tình để lại dư lượng hoá chất khử trùng áp lên da mặt, gây viêm da kích ứng mạnh.
• Không giặt khẩu trang vải trước khi dùng lần đầu: Khẩu trang vải mới sản xuất có thể còn hồ vải, chất nhuộm… Nếu không giặt sạch trước, các chất này dính lên da có thể gây dị ứng. Tốt nhất nên giặt khẩu trang vải với xà phòng dịu nhẹ trước khi sử dụng lần đầu.
• Trang điểm đậm hoặc dùng mỹ phẩm gây bí da dưới khẩu trang: Trang điểm dày, dùng kem nền, kem chống nắng quá nhờn đậm dưới khẩu trang sẽ làm bít tắc lỗ chân lông trầm trọng hơn khi gặp mồ hôi – đây là nguyên nhân chính gây mụn “maskne”. Đồng thời, một số mỹ phẩm có hương liệu mạnh có thể tương tác với mồ hôi tạo chất kích ứng da.

Các nguyên nhân trên thường kết hợp đồng thời dẫn tới viêm da tiếp xúc. Đặc biệt trong mùa nắng nóng, hầu như ai đeo khẩu trang lâu cũng cảm nhận da “bí” hơn, dễ nổi mẩn hoặc mụn hơn bình thường. Một nghiên cứu tại Thái Lan giữa đại dịch COVID-19 cho thấy có tới 54% nhân viên (y tế và văn phòng) bị các phản ứng có hại trên da mặt do việc đeo khẩu trang thường xuyên. Thống kê cũng ghi nhận mụn trứng cá (maskne) là vấn đề thường gặp nhất (tới ~89% trường hợp), tiếp theo là ngứa da (56,9%) và đỏ da do kích ứng. Viêm da tiếp xúc chiếm tỷ lệ ít hơn nhưng không phải hiếm: một nghiên cứu cho thấy viêm da tiếp xúc do khẩu trang chiếm khoảng 6-7% tổng các vấn đề da do khẩu trang gây ra trong dân số chung, tuy nhiên ở nhóm nhân viên y tế đeo N95 nhiều giờ liền, tỷ lệ này có thể lên đến gần 40%. Điều này cho thấy tần suất và điều kiện đeo khẩu trang (như thời gian dài, khẩu trang chuyên dụng chặt kín) sẽ làm tăng nguy cơ viêm da.

Cách khắc phục viêm da tiếp xúc do khẩu trang

Viêm da tiếp xúc dị ứng bao lâu thì khỏi? Khi đã bị viêm da tiếp xúc do đeo khẩu trang, việc xử trí đúng cách sẽ giúp da phục hồi nhanh và ngăn ngừa tổn thương nặng thêm. Dưới đây là các biện pháp khắc phục mà bạn có thể áp dụng, với sự tư vấn từ dược sĩ và chuyên gia da liễu:

✅ Ngừng hoặc giảm tiếp xúc tác nhân gây viêm: Đây là nguyên tắc quan trọng nhất. Hãy tháo khẩu trang ngay khi có thể để da thông thoáng. Nếu bạn nghi ngờ mình dị ứng với loại khẩu trang đang dùng, hãy đổi sang loại khẩu trang khác (ví dụ chuyển từ khẩu trang vải sang khẩu trang y tế không màu, hoặc chọn loại không chứa latex nếu nghi dị ứng latex). Tránh tiếp tục dùng lại chiếc khẩu trang cũ đã gây kích ứng.

✅ Vệ sinh da nhẹ nhàng, đúng cách: Ngay sau khi tháo khẩu trang, nên rửa mặt sạch để loại bỏ mồ hôi, bụi bẩn và dị nguyên còn dính trên da. Sử dụng các sản phẩm sữa rửa mặt dịu nhẹ, không chứa xà phòng mạnh. Chẳng hạn, bạn có thể dùng Gel rửa mặt dịu da M.O.C với thành phần làm sạch nguồn gốc thực vật, không chứa SLS/SLES và Paraben giúp làm sạch sâu lỗ chân lông mà không gây khô ráp da. Rửa mặt với nước mát (tránh nước quá nóng) và thấm khô bằng khăn mềm. Việc làm sạch kịp thời giúp loại bỏ những tác nhân gây kích ứng còn sót lại, cho da “dễ thở” hơn.

✅ Làm dịu và phục hồi da bị viêm: Sau khi làm sạch, bước kế tiếp là làm dịu vùng da tổn thương. Bạn có thể dùng nước mát để chườm nhẹ vùng da đỏ rát khoảng 10-15 phút. Tiếp đó, dưỡng ẩm và phục hồi da bằng các sản phẩm phù hợp. Một gợi ý là dùng Tinh chất cân bằng da Cica M.O.C dạng phun sương giàu các thành phần như Chiết xuất rau má (cica), HA và Bisabolol giúp cấp ẩm, làm dịu viêm đỏ và phục hồi hàng rào da. Dạng phun sương siêu mịn sẽ thẩm thấu nhanh, tạo cảm giác mát dịu tức thì cho vùng da kích ứng. Ngoài ra, bạn cũng có thể thoa kem dưỡng ẩm mỏng nhẹ (loại không mùi, không gây bít tắc) lên chỗ da khô đỏ. Dưỡng ẩm đầy đủ rất quan trọng vì nó phục hồi lớp màng bảo vệ da, giúp da nhanh lành và giảm ngứa rõ rệt.

✅ Sử dụng thuốc thoa khi cần thiết: Với trường hợp viêm da nặng, có thể cân nhắc dùng thuốc thoa theo hướng dẫn của chuyên gia y tế. Nếu có dấu hiệu nhiễm trùng (mụn mủ, sưng nóng lan rộng), bác sĩ có thể kê thêm kem kháng sinh hoặc thuốc uống phù hợp. Nhìn chung, đa số trường hợp viêm da tiếp xúc do khẩu trang mức độ nhẹ có thể tự khỏi mà không cần thuốc sau vài ngày đến 1-2 tuần miễn là loại bỏ được tác nhân kích ứng và chăm sóc da đúng cách. Nếu sau 1-2 tuần tình trạng không cải thiện hoặc nặng hơn, hãy đi khám bác sĩ da liễu.

✅ Giữ vệ sinh tay và tránh nhiễm trùng: Khi da đang bị viêm, tuyệt đối không cào gãi dù rất ngứa, vì gãi sẽ làm xước da, tạo cổng cho vi khuẩn xâm nhập gây bội nhiễm. Hãy cắt ngắn móng tay để hạn chế gây tổn thương da khi vô tình gãi. Bên cạnh đó, cần giữ bàn tay sạch sẽ mỗi khi chạm gần vùng mặt. Bạn nên rửa tay thường xuyên bằng xà phòng diệt khuẩn, ví dụ Xà phòng kim ngân hoa M.O.C là một lựa chọn tốt với thành phần thảo dược giúp sạch khuẩn mà vẫn dịu nhẹ da tay. Việc rửa tay sạch không chỉ bảo vệ bạn khỏi vi trùng (nhất là trong mùa dịch) mà còn tránh đưa thêm vi khuẩn lên vùng da mặt đang bị viêm. Nếu không có điều kiện rửa tay, dùng dung dịch sát khuẩn tay nhanh (loại không mùi) cũng hữu ích.

✅ Cho da “nghỉ ngơi” định kỳ khi đeo khẩu trang: Nếu công việc bắt buộc phải đeo khẩu trang nhiều giờ liền, hãy cố gắng nghỉ vài phút sau mỗi 2-3 giờ để tháo khẩu trang, lau mồ hôi trên mặt rồi đeo lại khẩu trang mới. Những khoảng nghỉ ngắn như vậy giúp da giảm bớt tích tụ mồ hôi và giảm ma sát liên tục. Tất nhiên chỉ thực hiện khi bạn đang ở nơi an toàn, đảm bảo giãn cách. Trong phòng làm việc riêng, bạn có thể tháo khẩu trang 5 phút uống nước, thư giãn trước khi đeo trở lại.

✅ Theo dõi và tham khảo ý kiến chuyên gia: Luôn quan sát vùng da bị viêm mỗi ngày. Nếu thấy dấu hiệu bất thường như phát ban lan rộng, sưng phù nhiều, có mủ hoặc sốt, cần ngưng đeo khẩu trang và đi khám ngay. Dược sĩ hoặc bác sĩ sẽ giúp bạn xác định chính xác nguyên nhân (có thể bằng test áp da để tìm dị nguyên nếu nghi ngờ dị ứng với thành phần nào đó) và từ đó có hướng điều trị triệt để.

Bị viêm da tiếp xúc do khẩu trang cần lưu ý gì?

Khi da đã bị viêm do đeo khẩu trang, ngoài các biện pháp khắc phục, bạn cũng nên lưu ý một số điều cần tránh để không làm tình trạng tồi tệ hơn:

✅ Tránh tiếp tục tiếp xúc chất gây kích ứng/dị ứng: Như đã nói, hãy ngưng dùng loại khẩu trang nghi ngờ gây viêm da. Đừng tiếc rẻ tái sử dụng chiếc khẩu trang đã khiến da bạn dị ứng. Nếu cần, chuyển sang loại khẩu trang khác chất liệu (ví dụ đổi từ khẩu trang vải sang khẩu trang y tế trắng không nhuộm màu, hoặc loại không chứa latex…).

✅ Không dùng khẩu trang quá chật: Khẩu trang bó sát gây cọ xát và tì đè mạnh lên da. Hãy chọn khẩu trang vừa vặn, có dây đeo điều chỉnh được. Nếu cảm thấy khẩu trang siết đau và in hằn vết trên mặt sau vài giờ, nghĩa là nó quá chật – nên thay cái khác thoải mái hơn.

✅ Tránh đeo khẩu trang suốt nhiều giờ liền không thay: Như đã lưu ý, khẩu trang dùng lâu trở nên ẩm bẩn. Hãy thay khẩu trang mỗi ngày (đối với khẩu trang vải thì giặt sạch phơi khô mỗi ngày; khẩu trang dùng một lần thì bỏ đi sau một ngày). Nếu làm việc ngoài trời nóng, nên chuẩn bị 2-3 khẩu trang để thay khi cái đang đeo bị thấm mồ hôi.

✅ Tránh gãi, chà xát vùng da bị viêm: Khi ngứa, bạn không nên cào gãi hay chà xát mạnh vùng da đang tổn thương. Hành động này dễ làm xước da, khiến vi khuẩn xâm nhập gây nhiễm trùng, làm bệnh nặng thêm. Cũng không nên kỳ cọ mạnh khi rửa mặt, hãy rửa nhẹ nhàng và thấm khô bằng khăn mềm.

✅ Không chạm tay bẩn lên mặt: Tay chúng ta chứa nhiều vi khuẩn, đặc biệt quanh móng tay. Nếu sờ chạm hoặc nặn những mụn nước, mụn trứng cá trên da viêm, vi khuẩn có thể lan vào gây mủ. Vì vậy, hãy rửa tay sạch trước khi chăm sóc da mặt.

✅ Tránh dùng sản phẩm dễ gây kích ứng trên da: Trong thời gian da đang viêm, kiêng trang điểm, kiêng thoa các loại kem có hương liệu mạnh, kem chứa cồn hoặc axit. Cũng nên tránh các chất tẩy rửa mạnh (ví dụ xà phòng xát trực tiếp lên mặt, nước hoa phun lên khẩu trang…) vì da lúc này rất nhạy cảm. Việc hạn chế nắng nóng trực tiếp cũng quan trọng – da viêm tiếp xúc nắng dễ bị sạm hoặc kích ứng nặng hơn, nên che chắn và dùng kem chống nắng phù hợp khi ra ngoài.

✅ Không tự ý dùng thuốc nếu không chắc chắn: Nhiều người thấy ngứa đã tự thoa các loại thuốc có sẵn như cồn, thuốc tím, thậm chí thuốc corticoid mạnh mà không có chỉ dẫn. Điều này có thể nguy hiểm, gây kích ứng nặng hơn hoặc tác dụng phụ (như dùng corticoid mạnh gây teo da, nhiễm nấm…). Tốt nhất, nếu cần dùng thuốc hãy tham khảo ý kiến nhân viên y tế.

Tóm lại, kiêng cữ đúng cách đóng vai trò hỗ trợ rất lớn. Tránh xa tác nhân gây viêm, kiêng gãi và giữ vệ sinh sẽ tạo điều kiện cho da lành lại nhanh hơn, đồng thời ngừa biến chứng.

Chọn khẩu trang phù hợp tránh viêm da tiếp xúc

Phòng bệnh luôn tốt hơn chữa bệnh. Để tránh bị viêm da tiếp xúc do khẩu trang, bạn nên chú ý ngay từ khâu chọn và sử dụng khẩu trang hàng ngày, đặc biệt trong mùa nóng:

✅ Chọn chất liệu phù hợp: Nếu có làn da nhạy cảm, hãy ưu tiên khẩu trang vải cotton mềm, thoáng khí, khả năng thấm hút mồ hôi tốt. Tránh chất liệu thô ráp như vải len, vải sợi tổng hợp cứng có thể cọ xát gây kích ứng. Khẩu trang lụa tơ tằm cũng là gợi ý vì lụa trơn láng giảm ma sát và ít gây dị ứng. Với khẩu trang y tế, chọn loại không màu (trắng), vì khẩu trang màu sặc sỡ có thể chứa phẩm nhuộm dễ gây dị ứng.

✅ Chú ý kích cỡ và thiết kế: Khẩu trang cần vừa vặn với khuôn mặt. Dây đeo nên đủ đàn hồi nhưng không quá chặt. Nếu dây quá ngắn làm tai bạn bị kéo đau, hãy dùng loại khẩu trang có dây buộc hoặc dùng dụng cụ nối dây qua sau đầu. Phần gọng mũi điều chỉnh được để ôm khít nhưng không đè quá mạnh. Một chiếc khẩu trang phù hợp sẽ nằm ôm mặt nhưng vẫn tạo sự thoải mái, không gây tì ép mạnh.

✅ Khẩu trang chất lượng, rõ nguồn gốc: Luôn mua khẩu trang từ thương hiệu, nhà cung cấp uy tín. Sản phẩm đạt chuẩn y tế sẽ ít chứa hoá chất gây hại và được sản xuất trong môi trường kiểm soát. Tránh mua loại khẩu trang trôi nổi, giá rẻ không rõ nơi sản xuất.

✅ Giặt và vệ sinh khẩu trang đúng cách: Đối với khẩu trang vải tái sử dụng, cần giặt sạch mỗi ngày. Giặt trước khi dùng lần đầu để loại bỏ bụi vải, hồ vải còn sót. Sử dụng bột giặt cho da nhạy cảm hoặc xà phòng nhẹ để tránh lưu chất tẩy mạnh trên vải. Xả kỹ và phơi khô dưới nắng. Không dùng nước xả vải có mùi thơm lên khẩu trang, vì hương liệu có thể gây kích ứng khi úp vào mũi miệng.

✅ Không lạm dụng khẩu trang quá mức cần thiết: Nếu bạn ở môi trường an toàn, thông thoáng và được phép không đeo khẩu trang, hãy cho da mặt “thở”. Chỉ nên đeo khẩu trang khi cần thiết (như nơi đông người, khu vực ô nhiễm, dịch bệnh,…). Đeo khẩu trang thường xuyên là tốt cho sức khỏe cộng đồng, nhưng cũng nên cân nhắc thời gian. Như các chuyên gia khuyến cáo, cố gắng đeo khẩu trang liên tục không quá 4 giờ, sau đó nên có quãng nghỉ ngắn vài phút để giảm bớt tác động lên da.

✅ Mẹo giảm ma sát: Nếu da bạn quá nhạy cảm, có thể lót một lớp vải cotton mỏng, sạch bên trong khẩu trang để giảm ma sát trực tiếp. Có những sản phẩm miếng lót khẩu trang bán sẵn, hoặc bạn tự cắt vải cotton mịn để lót. Tuy nhiên, lưu ý miếng lót cũng phải sạch và thay mỗi lần dùng, và không làm cản trở việc hô hấp.

✅ Dưỡng da phòng ngừa: Trước khi đeo khẩu trang, có thể thoa một lớp kem dưỡng ẩm mỏng (loại không nhờn) lên các vùng dễ bị tì đè như sống mũi, má, cằm. Lớp dưỡng ẩm này như một “tấm đệm” giúp giảm ma sát và bảo vệ da khỏi bị khô. Đồng thời, duy trì một chế độ chăm sóc da phù hợp với sữa rửa mặt dịu nhẹ, dùng kem dưỡng đều đặn giúp da khỏe hơn, ít phản ứng hơn. Da khỏe, đủ ẩm sẽ ít nguy cơ bị viêm khi phải đeo khẩu trang dài ngày.

Bằng cách chọn khẩu trang đúng và chăm sóc da chủ động, bạn có thể ngăn ngừa viêm da tiếp xúc ngay từ đầu. Mỗi người có cơ địa khác nhau, hãy để ý xem da mình hợp với loại khẩu trang nào nhất (vải hay y tế, kiểu dáng ra sao) để gắn bó lâu dài.

Viêm da tiếp xúc có lây lan không?

Đây là câu hỏi nhiều người thắc mắc khi thấy da mình bị viêm: “Liệu viêm da tiếp xúc có lây không?”. Câu trả lời là không, viêm da tiếp xúc không lây từ người này sang người khác. Bạn không cần lo sẽ truyền bệnh sang người thân qua tiếp xúc thông thường, bởi vì bản chất viêm da tiếp xúc là do da bạn phản ứng với một chất nào đó, chứ không phải do vi trùng lây nhiễm.

Tuy nhiên, cần hiểu rõ một số điểm sau:

✅ Không lây giữa người với người, nhưng nhiều người có thể cùng bị nếu cùng tiếp xúc một chất gây kích ứng. Ví dụ, nếu nhiều nhân viên cùng dùng một loại khẩu trang chứa hóa chất gây dị ứng, họ có thể đồng thời bị viêm da. Trường hợp này không phải lây cho nhau, mà là phản ứng độc lập của mỗi người với cùng một tác nhân chung.

✅ Có thể “lan” trên chính cơ thể bạn nếu không chăm sóc đúng. Khi nói viêm da tiếp xúc không lây, nghĩa là không lây nhiễm như vi khuẩn/virus, nhưng vùng da viêm có thể lan rộng nếu dị nguyên vẫn còn trên da hoặc do bạn gãi làm nó phát tán. Ví dụ: bạn dị ứng với phẩm nhuộm trong khẩu trang vải, vùng da má tiếp xúc trực tiếp nổi mẩn trước, nhưng nếu tiếp tục đeo, dị nguyên lan sang mũi và cằm thì các vùng đó cũng sẽ viêm. Do vậy, khi bị viêm da tiếp xúc, hãy loại bỏ tác nhân sớm để tránh tổn thương lan ra vùng da lành.

✅ Nguy cơ nhiễm trùng chồng lên. Bản thân viêm da tiếp xúc không lây, nhưng nếu da bị viêm nặng và bạn gãi nhiều làm trầy xước, vi khuẩn hoặc nấm có thể xâm nhập gây nhiễm trùng da. Lúc này, nhiễm trùng (ví dụ nhiễm tụ cầu gây chốc hay nhiễm nấm) có thể lây sang vùng da khác hoặc thậm chí người khác qua tiếp xúc gần. Đây là biến chứng cần cảnh giác. Do đó, giữ vệ sinh và điều trị kịp thời sẽ ngăn ngừa bội nhiễm.

Viêm da tiếp xúc do khẩu trang mùa nắng nóng là vấn đề khá thường gặp, gây nhiều phiền toái như ngứa ngáy, đỏ rát và thậm chí ảnh hưởng tới thẩm mỹ. Tuy nhiên, đây là tình trạng có thể phòng ngừa và xử lý hiệu quả nếu chúng ta hiểu đúng về nó. Hãy lựa chọn khẩu trang an toàn, chăm sóc da chu đáo và lắng nghe làn da của mình. Nếu có dấu hiệu bất thường, đừng ngần ngại tham khảo ý kiến chuyên gia. Với kiến thức và sản phẩm phù hợp (như bộ ba M.O.C đồng hành: Gel rửa mặt dịu da, Tinh chất cân bằng da Cica, Xà phòng kim ngân hoa), bạn hoàn toàn có thể giữ cho làn da khỏe mạnh, ngay cả khi phải đeo khẩu trang thường xuyên trong tiết trời oi bức.